Rất nhiều các VĐV chuyên nghiệp luôn tìm kiếm các phương cách khác nhau để dành được nhiều lợi thế trong thi đấu. Các chương trình huấn luyện quanh năm và các thói quen dinh dưỡng là hai trong nhiều cách mà các VĐV thường chuẩn bị cho các cuộc thi đấu. Với mức độ căng thẳng của mùa giải và với áp lực thi đấu không ngừng, cũng không ngạc nhiên gì khi rất nhiều các VĐV đều sẵn sàng dùng bất kỳ thứ gì có thể mang lại cho họ thêm nhiều lợi thế trong thi đấu.
Các loại nước uống tăng lực là một loại đồ uống mới trên thị trường. Các sản phẩm như Red Bull, Red Devil, 180 Energy Drink... đều được quảng cáo là có khả năng “tăng cường sinh lực, khả năng chịu đựng, giúp tăng khả năng tập trung, tốc độ phản xạ và kích thích trao đổi chất”. Những lời quảng cáo nghe thật hấp dẫn, nhưng chính xác những sản phẩm này chứa đựng những gì và chúng có khả năng như thế nào? Và cũng rất quan trọng đối với các VĐV là sẽ có những nguy cơ tiềm tàng nào khi VĐV sử dụng chúng?.
Cho dù phần lớn các loại nước uống tăng lực đều cung cấp hydrat-cacbon và có chứa các chất kích thích và các chất đáng ngờ khác, ‘năng lượng’ thực sự dành cho các VĐV là từ hydrat-cacbon. Nếu các VĐV dùng trước một giờ hay hơn trước các bài tập hay trong khoảng vài giờ đầu tiên sau khi tập luyện hay thi đấu, một loại nước uống có chứa hydrat-cacbon có thể giúp họ tăng khả năng dự trữ glucogen trong cơ bắp, hỗ trọ cho các bài tập và hồi phục nhanh chóng. Một loại nước uống tăng lực tốt cũng nên có chứa các loại vitamin thường thấy trong các loại thức ăn giàu hydrat-cacbon vì vậy các loại nước uống này có thể dùng như là một nguồn quan trọng các chất vi dưỡng. Một số các chất khác tìm thấy trong rất nhiều loại nước uống tăng lực cho thấy một nguy hiểm không thể chấp nhận nếu so với tỷ lệ lợi ích. Những lợi ích của chúng vẫn chưa được chứng minh và một vài chất có thể gây nguy hiểm cho sức khoẻ của VĐV. Các VĐV nên tìm đến các chương trình dinh dưỡng và hydat hoá hợp lý, những chương trình có ít nguy cơ hơn so với tỷ lệ lợi ích và chúng còn an toàn và có hiệu quả hơn để các VĐV có thể dành được nhiều lợi thế cạnh tranh trong thi đấu.
Các chất chủ yếu có trong các loại nước uống tăng lực:
Hydrat-cacbon:
Thường có ở dưới dạng si rô ngũ cốc giàu Fructoza (còn được dán nhãn là thức ăn đặc sirô ngũ cốc hay thức ăn đặc sirô gluco), đường mía và/hoặc mantodextrin. Các loại đồ uống tăng lực (8 đến 12 ounce tuỳ theo từng sản phẩm) thường chứa từ 30 đến 70 gram Hydrat-cacbon. Để so sánh, chúng ta có thể thấy loại nước uống thể thao của Viện KH TT Gatorade có chứa 14 gram Hydrat-cacbon và một loại nước uống giải khát thông thường có chứa 26 gram/một lon 8 ounce. Theo Hiệp hội huấn luyện VĐV quốc gia (Mỹ), mức độ lý tưởng chất Hydrat-cacbon để dành cho việc hấp thụ chất lỏng nhanh chóng là từ 14 đến 18 gram/một lon 8 ounce. Do có chứa một lượng Hydrat-cacbon lớn, các loại nước uống tăng lực nên dùng ngay trước hay trong thời gian tập luyện bởi vì sự hấp thu chất lỏng trong ruột và làm sạch dạ dày sẽ bị cản trở. Một số loại nước uống tăng lực có chứa lượng Hydrat-cacbon cao (ví dụ như 50gram một lon) lại thích hợp cho việc cung cấp Hydrat-cacbon sau khi tập luyện và thi đấu để nhanh chóng bổ xung thêm lượng dự trữ glucogen trong cơ bắp.
Các chất kích thích:
- Cafêin: Rất nhiều các nước uống tăng lực có chứa các liều lượng cafêin khác nhau, từ một lượng nhỏ khoảng 50 mlg (đây là số lượng thường thấy trong một lon cola thông thường) tới hơn 150 mlg (tương đương một cốc cà fê đặc). Số lượng cafêin càng lớn thì nguy cơ tiềm tàng đối với thần kinh, các chứng mất ngủ hay tiểu tiện càng gia tăng. Cũng có bằng chứng khoa học cho thấy chất cafêin có khả năng giúp tăng cường sự bền bỉ trong tập luyện hay thi đấu (nhưng không ở cường độ cao) nếu VĐV dùng một lượng tương đương với ba cốc cà fê hay năm lon cola. Uỷ ban Olympic quốc tế (IOC) đang cân nhắc đưa chất cafêin vào trong danh mục các chất bị cấm, điều này có nghĩa là các VĐV bị phát hiện có chất cafêin trong nước tiểu nhiều hơn mức cho phép sẽ bị loại khỏi các cuộc thi đấu.
- Guarana (một loại thảo dược có gốc cafêin) - Có nguồn gốc từ một loại hạt của cây bụi ở Nam Mỹ, guarana có chứa một lượng cafêin nhiều gấp đôi hạt cà fê. Khi chất guarana được ghi trong danh sách các chất của nước uống tăng lực, nó cho thấy rằng đây là dạng khác của chất cafêin và có thể làm tăng nguy cơ các chứng bệnh có liên quan đến việc dùng chất cafêin.
- Ephedrine (Ma Hoàng): Một loại chất kích thích tương tự amphetamin bị các liên đoàn quốc tế và IOC cấm. Ephedrine có thể gây ra chứng chóng mặt, loạn nhịp tim, tăng huyết áp, đau đầu, đau tim, đột quỵ hay chết đối với những người dùng nhạy cảm với tác dụng của nó. Số liệu khoa học chỉ ra rằng Ephedrine làm tăng khả năng trong tập luyện và thi đấu là không có.
- Nhân sâm: Chiết xuất từ rễ cây nhân sâm, có chứa rất nhiều thành phần sinh vật khác nhau. Tại thời điểm này, chưa có bất kỳ một bằng chứng nào ủng hộ việc sử dụng nhân sâm như là sự trợ giúp tăng khả năng vận động. Một số dạng nhân sâm đã được ghi nhận là có liên quan đến chứng tăng huyết áp và cũng giống như một số thuốc thảo dược pha chế khác có khả năng là một trong số sản phẩm chứa các chất lây nhiễm có nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ.
- Biloba: Chiết xuất từ lá của cây bạch quả của Trung quốc, triết xuất biloba có chứa một số lượng các thành phần hoạt tính sinh học. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng biloba rất hữu ích trong việc giúp tăng cường khả năng nhận thức đối với những người bị thiểu năng não. Biloba giúp làm giảm chậm quá trình đông tụ máu, do vậy việc sử dụng thuốc này là chống chỉ định đối với những người đang dùng thuốc chống đông tụ. Vẫn chưa có bằng chứng nào cho thấy biloba mang lại cho VĐV các lợi ích trong thi đấu.
- Yohimbine: Đây là một loại chất ancaloit có chứa nitơ triết xuất từ vỏ cây yohimbine. Thực tế yohimbine hoạt động như một chất kích thích và có thể gây ra các triệu chứng có liên quan đến chất kích thích điển hình như lo lắng, mất ngủ, căng thẳng, hoa mắt và đau đầu. Cũng chưa có chứng minh nào về khả năng tăng cường vận động và làm tăng số lượng cơ bắp của yohimbine
Các thành phần khác:
- Glucuronolactone: Được quảng cáo như là một chất “giải độc”, chưa có bằng chứng thuyết phục cho thấy Glucuronolactone có bất kỳ tác dụng giải độc sinh học nào.
-Taurine: Là một loại axit amin không quan trọng thường do cơ thể tạo ra với số lượng nhỏ. Chưa có nghiên cứu rõ ràng nào chỉ ra lợi ích về vận động trong thể thao. Đáng tiếc là có một số bằng chứng về các nguy cơ về sức khoẻ liên quan đến việc sử dụng taurine nhiều hơn mức bình thường.
- Canitin: là chất chuyển hoá có nguồn gốc thiên nhiên. Đã có nhiều cuộc nghiên cứu khoa học lớn về các khả năng tăng hiệu suất vận động của carnitin. Sự nhất trí mang tính khoa học là carnitin không có tác dụng đối với việc gia tăng khả năng vận động.
- Mật ong: Được khai thác từ ong có chứa các hỗn hợp vitamin, chất khoáng, axit amin và hydrat-cacbon, tất cả chỉ với số lượng rất nhỏ. Chưa có bằng chứng nào cho thấy có tác dụng tăng cường khả năng vận động và mặc dù mật ong là loại thực phẩm không độc hại với hầu hết tất cả mọi người, song đối với những người bị dị ứng ong đốt nên đặc biệt cẩn trọng trong việc sử dụng.
- Các loại vitamin: Vitamin là các phân tử hữu cơ điều hoà các chức năng sinh học bên trong cơ thể. Chúng hoạt động như những chất xúc tác cho sự phát triển và tăng trưởng của xương, sự hình thành và nuôi dưỡng các mô liên kết như dây chằng, gân và hỗ trợ cho việc sản sinh năng lượng thông qua các chuyển hoá protein chất béo và hydrat-cacbon. Bên trong cơ thể vitamin không thể tự sản sinh mà phải tích luỹ qua ăn uống.
Một điều hết sức quan trọng mà các VĐV cần phải ghi nhớ khi đọc thành phần thực phẩm hoặc các chất bổ xung đó là vẫn có những điều đáng ngờ trong việc kiểm soát chất lượng trong quá trình sản xuất và vẫn tồn tại khả năng là các thực phẩm có thể bị pha chế thêm chất khác như các chất tiền steroid. Do vậy các VĐV chỉ nên sử dụng các sản phẩm của các nhà sản xuất nổi tiếng, đã có nhiều năm trong lĩnh vực đó và có đầy đủ quá trình kiểm soát chất lượng.
Biên dịch: Mỹ Anh
Theo tài liệu của Viện KH TT Gatorade
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét